Φυσικοθεραπεία Πυελικού Εδάφους σε Ηλικιωμένους

Η φυσικοθεραπεία  πυελικού εδάφους αποτελεί θεραπεία πρώτης γραμμής πολλών δυσλειτουργιών του πυελικού εδάφους  τόσο σε ενήλικες όσο και σε ηλικιωμένους. Οι διαταραχές του πυελικού εδάφους τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες ποικίλλουν και μπορεί να περιλαμβάνουν  ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων από πόνο έως πιο ενοχλητικά ζητήματα όπως αδυναμία ελέγχου της ουροδόχου κύστης και του εντέρου (γνωστή ως ακράτεια). Τα προβλήματα του πυελικού εδάφους γίνονται πιο εμφανή με τη γήρανση, ωστόσο, όπως και πολλά άλλα ζητήματα (όπως απώλεια ισορροπίας, απώλεια δύναμης ή πτώσεις) , τα προβλήματα του πυελικού εδάφους δεν αποτελούν φυσιολογικό μέρος της γήρανσης.

Το πυελικό έδαφος είναι ένα μέρος του σώματος που δεν είναι ορατό και είναι πολύ μικρό σε μέγεθος. Ένα μεγάλο μέρος του απαρτίζεται από  εκούσιους μύες. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να ελεγχθεί  και να επανεκπαιδευτεί το πυελικό  έδαφος όπως για παράδειγμα οι μύες των άκρων. Ωστόσο, όταν χάνεται ο έλεγχος και ο συντονισμός των μυών του πυελικού εδάφους,  τότε επέρχεται δυσλειτουργία. Η δυσλειτουργία των μυών του πυελικού εδάφους μπορεί να  εκδηλωθεί  με ποικίλους τρόπους. Μερικά από τα συμπτώματα περιλαμβάνουν: προβλήματα κένωσης ούρων ή κοπράνων, καταπονήσεις ή δυσκοιλιότητα του εντέρου, πόνο, καθώς και μυϊκούς σπασμούς και πίεση στην περιοχή της πυέλου.

Ορισμένες γυναίκες μάλιστα σύμφωνα με νέες έρευνες βιώνουν επίσης έντονη δυσφορία κατά τη σεξουαλική επαφή ενώ οι άνδρες παρουσιάζουν προβλήματα στον προστάτη καθώς και σε πολλές περιπτώσεις  στυτική δυσλειτουργία. Αυτά είναι μερικά από τα πιο κοινά προβλήματα που προκαλούνται από ένα αδύναμο και εξασθενημένο πυελικό έδαφος και τις περισσότερες φορές οφείλονται σε χειρουργική επέμβαση στην περιοχή της πυέλου.

Παρόλου που οι ακριβείς αιτίες της δυσλειτουργίας του πυελικού εδάφους είναι ακόμη και σήμερα αδιευκρίνιστες, πολλοί παράγοντες είναι γνωστό ότι αποδυναμώνουν τους μύες του πυελικού εδάφους. Στους παράγοντες αυτούς συγκαταλέγονται η προχωρημένη ηλικία, η παχυσαρκία, η εγκυμοσύνη και ο τοκετός, η υπερβολική χρήση των πυελικών μυών (συνήθης σε άτομα με δυσκοιλιότητα), η εμμηνόπαυση, καθώς και κάποιος τραυματισμός στην περιοχή  της πυέλου.

Κοινό παράγοντα κινδύνου αποτελεί και  η επέμβαση στον προστάτη. Πολλοί άνδρες που υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία ή χειρουργική επέμβαση με σκοπό την θεραπεία του καρκίνου του προστάτη έχουν αποδυναμώσει τους μύες του πυελικού εδάφους ως αποτέλεσμα αυτών των θεραπειών. Είναι μια κοινή παρενέργεια, αλλά, όπως συμβαίνει με πολλές από αυτές τις καταστάσεις, μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με την φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους υπό την επίβλεψη ενός εξειδικευμένου φυσικοθεραπευτή.

Ενώ οι διαταραχές του πυελικού εδάφους μπορούν να επηρεάσουν άτομα όλων των ηλικιών, είναι απαραίτητο να γίνει διάκριση μεταξύ των καταστάσεων που επηρεάζουν τον νεότερο πληθυσμό και των προβλημάτων που είναι πιο κοινά σε μεγαλύτερη ηλικία.

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα προβλήματα που εμφανίζονται στους ηλικιωμένους;

• Υπερδραστήρια κύστη

Η υπερδραστήρια κύστη εμφανίζεται όταν οι μύες της ουροδόχου κύστης συστέλλονται ακούσια. Οι ακούσιες συσπάσεις προκαλούν ξαφνική και συχνή ανάγκη για ούρηση. Αυτή η παρόρμηση για ούρηση μπορεί γενικά να είναι δύσκολο να κρατηθεί υπό έλεγχο. Το άτομο που  βιώνει αυτό έχει την αίσθηση να ουρεί πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας και μπορεί επίσης να ξυπνήσει στη μέση της νύχτας (μία ή περισσότερες φορές) για να ουρήσει λόγω της αυξημένης παρόρμησης. Αυτή η ανάγκη για ούρηση τη νύχτα είναι γνωστή ως νυκτουρία. Ορισμένα φάρμακα και ιατρικές θεραπείες μπορεί να ανακουφίσουν τα συμπτώματα μιας υπερδραστήριας κύστης. Ωστόσο, η διέγερση των νεύρων και οι ασκήσεις επανεκπαίδευσης των μυών του πυελικού εδάφους (ασκήσεις Kegel) έχουν επίσης αποδειχθεί αποτελεσματικές θεραπείες για αυτήν την πάθηση.

• Ακράτεια ούρων

Πρόκειται για μια από τις πιο κοινές παθήσεις που επηρεάζει τους ηλικιωμένους.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι ακράτειας ούρων:

Η ακράτεια από προσπάθεια εμφανίζεται  όταν τα ούρα διαφεύγουν όταν η ενδοκοιλιακή πίεση αυξάνεται με αποτέλεσμα να πιέζεται  η ουροδόχος κύστη συνήθως κατά την διάρκεια του γέλιου είτε μετά από άσκηση και βήχα. Μπορεί επίσης να συμβεί ως αποτέλεσμα ξαφνικής κίνησης ή ορισμένων δραστηριοτήτων όπως το τρέξιμο, η άρση βαρών ή το άλμα.

Η επείγουσα ακράτεια είναι ένας άλλος τύπος ακράτειας ούρων και προκαλεί τη διαφυγεί των ούρων ακριβώς τη στιγμή που το άτομο βιώνει την ανάγκη να ουρήσει.

Άλλοι τύποι περιλαμβάνουν την ακράτεια υπερπλήρωσης ή την αδυναμία πλήρους κένωσης της ουροδόχου κύστης μετά την ούρηση και τη λειτουργική ακράτεια , η οποία είναι όταν τα ούρα διαφεύγουν πριν το άτομο φτάσει στο μπάνιο. Συχνά λόγω κινητικών προβλημάτων. Τέλος, υπάρχει και η μικτή ακράτεια που αποτελεί ένα συνδυασμό όλων των τύπων που αναφέρθηκαν παραπάνω. Οι επιλογές διαχείρισης και οι διαθέσιμες  θεραπείες για την ακράτεια ούρων και εξαρτώνται από τη σοβαρότητα και τον τύπο της πάθησης, καθώς και από την υποκείμενη αιτία της.

• Κατακράτηση ούρων

Στην κατακράτηση ούρων υπάρχει ανάγκη για ούρηση , ωστόσο δεν μπορεί να αδειάσει η ουροδόχος κύστη δεν μπορεί να αδειάσει πλήρως. Σε αντίθεση με την πλειονότητα των διαταραχών του πυελικού εδάφους, η κατακράτηση ούρων είναι πολύ πιο διαδεδομένη στους άνδρες παρά στις γυναίκες. Σύμφωνα μάλιστα με πολλές έρευνες η κατακράτηση ούρων είναι δέκα φορές πιο συχνή στους άνδρες, ειδικά σε αυτούς άνω των 60 ετών. Τα άτομα που εμφανίζουν πρόσθετα συμπτώματα όπως πόνο στην κάτω κοιλιακή χώρα, ενόχληση, επιτακτική ακράτεια ή δυσκολία στον έλεγχο της ουροδόχου κύστης τους θα πρέπει να επισκεφτούν το γιατρό τους το συντομότερο δυνατό.

• Ακράτεια κοπράνων

Η ακράτεια κοπράνων είναι μια κατάσταση κατά την οποία τα κόπρανα(στερεά, υγρά και αέρια)  διαφεύγουν ακούσια από το ορθό. Η ακράτεια κοπράνων δεν είναι μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση, αλλά μπορεί να επηρεάσει δραστικά την ποιότητα ζωής των πασχόντων. Μελέτες έχουν δείξει ότι η ακράτεια κοπράνων μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική και συναισθηματική υγεία ενός ατόμου και όσοι πάσχουν από αυτήν μπορεί να βιώσουν άγχος, ντροπή, αισθήματα απόρριψης ακόμα και κοινωνική απομόνωση. Ανάλογα με την ακριβή αιτία και τη σοβαρότητα των καταστάσεων, οι θεραπείες περιλαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, διατροφικές αλλαγές, άσκηση, φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους καθώς και χειρουργική επέμβαση.

• Χρόνια δυσκοιλιότητα

Η χρόνια δυσκοιλιότητα είναι ένα γαστρεντερικό πρόβλημα που επηρεάζει  εώς και το 34% των ενηλίκων. Αν και πολλοί παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν την πάθηση, η πλειοψηφία εκείνων που υποφέρουν από χρόνια δυσκοιλιότητα παρουσιάζουν επίσης δυσλειτουργία στους μυς του πυελικού εδάφους.

• Πρόπτωση πυελικού οργάνου

Μια πάθηση που παρατηρείται συνήθως στις γυναίκες, η πρόπτωση πυελικού οργάνου εμφανίζεται όταν οι πυελικοί μύες δεν μπορούν να στηρίξουν τα όργανα της λεκάνης (κύστη, ορθό, μήτρα, κόλπος, λεπτό έντερο).

Υπάρχουν διάφοροι τύποι πρόπτωσης πυελικού οργάνου, ανάλογα με το ποιο όργανο επηρεάζεται. Μία από τις πιο συχνές παθήσεις είναι η κυστεοκήλη ή η πρόπτωση της κύστης στον κόλπο. Διάφοροι παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν αυτήν την κατάσταση, αλλά τις περισσότερες φορές είναι αποτέλεσμα ενός εργώδη τοκετού και της  εγκυμοσύνης.

Ενώ ορισμένες γυναίκες δεν παρουσιάζουν καθόλου συμπτώματα, άλλες μπορεί να έχουν πόνο στη μέση, προβλήματα ουροποιητικού, δυσκοιλιότητα, κολπική αιμορραγία, καθώς και αισθήματα πίεσης στην περιοχή της πυέλου. Αν και λιγότερο συχνή, η πρόπτωση πυελικών οργάνων μπορεί να επηρεάσει και τους άνδρες. Συνήθως ως πρόπτωση ουροδόχου κύστης ή ορθού. Ανάλογα με τη σοβαρότητα της πάθησης διαμορφώνεται το πλάνο αποκατάστασης το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει ασκήσεις ενδυνάμωσης της πυέλου, μηχανικές θεραπείες και σε ορισμένες περιπτώσεις χειρουργική επέμβαση.

• Σεξουαλική  δυσλειτουργία

Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν σεξουαλική δυσλειτουργία ως αποτέλεσμα της δυσλειτουργίας του πυελικού εδάφους. Στις γυναίκες, τα συμπτώματα της σεξουαλικής δυσλειτουργίας μπορεί να κυμαίνονται από μειωμένη σεξουαλική ορμή και απροθυμία να συμμετάσχουν σε σεξουαλικές δραστηριότητες έως πόνο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής .Μια μελέτη εξέτασε τη συσχέτιση μεταξύ της δυσλειτουργίας του πυελικού εδάφους και της ποιότητας της σεξουαλικής ζωής και βρήκε σημαντική μείωση στην ψυχολογική, κοινωνική και σεξουαλική ευημερία των γυναικών.

Η σεξουαλική δυσλειτουργία στους άνδρες συνδέεται συχνά με τη στυτική δυσλειτουργία , δηλαδή την αδυναμία επίτευξης ή διατήρησης στύσης κατά τη διάρκεια του σεξ. Και στις δύο περιπτώσεις, τα στοιχεία δείχνουν ότι η φυσικοθεραπεία μπορεί να είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για τη θεραπεία των επιπτώσεων της σεξουαλικής δυσλειτουργίας.  Η σεξουαλική αποκατάσταση είναι ένας συνδυασμός φυσικών, φαρμακολογικών και συμπεριφορικών θεραπειών. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι οι ασκήσεις επανεκπαίδευσης των μυών του πυελικού εδάφους, τα κρουστικά κύμματα και η τεχική της βιοανάδρασης είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για άτομα με στυτική δυσλειτουργία. 

• Σύνδρομο χρόνιου πυελικού πόνου

Το σύνδρομο χρόνιου πυελικού πόνου είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μακροχρόνιο πόνο και δυσφορία στην περιοχή της πυέλου. Ο πυελικός πόνος σε ηλικιωμένους αποτελεί μια κατάσταση η οποία μπορεί να επηρεάσει τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες.

Οι γυναίκες που επηρεάζονται από αυτή την πάθηση εμφανίζουν χειρότερα συμπτώματα στο ουροποιητικό, καθώς και αυξημένο κίνδυνο συστηματικών διαταραχών, ενώ οι άνδρες έχουν υψηλότερο επιπολασμό λοιμώξεων (προστατίτιδα).

Σε αυτή την κατάσταση, τα συμπτώματα μπορεί να έρχονται και να φεύγουν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Το άγχος συχνά συσχετίζεται με το σύνδρομο χρόνιου πυελικού πόνου καθώς οι μύες του πυελικού εδάφους συστέλλονται ως απόκριση στο ψυχικό ή σωματικό στρες. Η φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους αποτελεί θεραπεία πρώτης γραμμής στην αντιμετώπιση του συνδρόμου του χρόνιου πυελικού πόνου.

Ποια είναι η θεραπεία των δυσλειτουργιών των μυών του πυελικού εδάφους που παρουσιάζεται σε πολλούς ηλικιωμένους;

Η φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους αποτελεί θεραπεία πρώτης γραμμής και αποτελείται από τέσσερις πυλώνες: τις ασκήσεις επανεκπαίδευσης του πυελικού εδάφους (ασκήσεις Kegel), την βιοανάδραση (biofeedback), τον ηλεκτρικό ερεθισμό, καθώς και τον υπέρηχο πραγματικού χρόνου. Στην Κλινική Laser Surgery λειτουργεί εξειδικευμένο τμήμα φυσικοθεραπείας πυελικού εδάφους το οποίο εφαρμόζει τους τέσσερις πυλώνες της σύγχρονης φυσικοθεραπείας. Η Κλινική Laser Surgery βρίσκεται στην Αθήνα και είναι εύκολα προσβάσιμη με όλα τα μέσα.