Βιοανάδραση

Οι τεχνικές της βιοανάδρασης οι οποίες σήμερα χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της ακράτειας των κοπράνων είναι τρεις : 

Στην πρώτη τεχνική χρησιμοποιούνται ένας ενδοορθικός ηλεκτρομυογραφικός αισθητήρας, ένας αισθητήρας μέτρησης των μεταβολών της ενδοορθικής πίεσης ή ένα επιφανειακό περιπρωκτικό ηλεκτρομυογραφικό ηλεκτρόδιο. Οι αισθητήρες που προαναφέρθηκαν χρησιμοποιούνται προκειμένου να ενημερώσουν τον ασθενή σχετικά με την δραστηριότητα των μυών του πυελικού εδάφους μέσω είτε μιας οπτικής απεικόνισης, είτε ενός ακουστικού σήματος. Ο ασθενής από την πλευρά του έχει ως στόχο να επιτύχει την κατάλληλη σε κάθε ερέθισμα αντίδραση, με βασικό σκοπό την απόκτηση από αυτόν επίγνωσης της σύσπασης των συγκεκριμένων μυών και της ενδυνάμωσής τους, χωρίς όμως την ταυτόχρονη σύσπαση των περιφερικών μυών. Επιπλέον, με την συγκεκριμένη μέθοδο η σωστή μυϊκή ανταπόκριση αλλά και η πρόοδος που πραγματοποιεί ο ασθενής καταγράφονται συστηματικά. Η εκπαίδευση του ασθενούς μπορεί να επικεντρωθεί είτε στην ενίσχυση της αντοχής (παρατεταμένη υπο-μέγιστη μυϊκή σύσπαση), είτε στην αύξηση της έντασης της σύσπασης (μέγιστη μυϊκή δύναμη). Οι συγκεκριμένες ασκήσεις στηρίζονται στο πρότυπο της εκπαίδευσης του Kegel, που αρχικά χρησιμοποιήθηκαν για την αντιμετώπιση της ακράτειας των ούρων. Οι Mazor et al. (2020) δημοσίευσαν μία αναδρομική μελέτη σειράς σε 363 γυναίκες στις οποίες χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της βιοανάδρασης στο ορθό (έξι συνεδρίες την εβδομάδα για έξι μήνες), προκειμένου να αντιμετωπιστεί το χρόνιο πρόβλημα της ακράτειας κοπράνων που 45 παρουσίαζαν. Το μέτρο έκβασης (outcome measure) για την συγκεκριμένη μελέτη ήταν η ελάττωση > 50% στα επεισόδια ακράτειας κοπράνων μέσα στην εβδομάδα μετά το πέρας της θεραπείας. Το 91% των γυναικών ολοκλήρωσε το πρόγραμμα, με τις νεότερες γυναίκες να έχουν τα μεγαλύτερα ποσοστά απόσυρσης. Το αποτέλεσμα της μελέτης ήταν η βελτίωση της συμπτωματολογίας, σύμφωνα με τα παραπάνω κριτήρια, στο 67% των ασθενών, αλλά και η σημαντική αναφερόμενη βελτίωση του επιπέδου της ζωής τους, ανεξάρτητα από την αρχική βαρύτητα της συμπτωματολογίας τους. Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η συγκεκριμένη μέθοδος παρέχει ικανοποιητικά αποτελέσματα, αποτελώντας πρόκληση για τον θεραπευτή η κατάλληλη επιλογή των ασθενών. 

Η δεύτερη τεχνική της βιοανάδρασης γίνεται με την χρήση ενός ενδοορθικού μπαλονιού (εκπαίδευση με την χρήση ενδοορθικού μπαλονιού), το οποίο γεμίζει με αέρα είτε με φυσιολογικό ορό, με στόχο να μιμηθεί την λειτουργία των περιεχομένων του ορθού. Ο ασθενής ο οποίος έχει αυξημένο «κατώφλι» αίσθησης εκπαιδεύεται ώστε να διακρίνει τους μικρότερους όγκους πλήρωσης του ορθού με αποτέλεσμα την πιο γρήγορη «προειδοποίηση» της εισόδου των κοπράνων στον πρωκτό και άρα την γρηγορότερη αντίδραση του έξω σφιγκτήρα προκειμένου να αντισταθμιστεί η αντανακλαστική ανασταλτική δράση του έσω σφιγκτήρα. Από την άλλη πλευρά, στους ασθενείς εκείνους οι οποίοι έχουν αυξημένη ευαισθησία ερεθισμάτων στον πρωκτό, το φούσκωμα του ενδοορθικού μπαλονιού γίνεται σταδιακά προκειμένου να αποφευχθεί η συνεχής αίσθηση έπειξης για αφόδευση. 

Η τρίτη χρησιμοποιούμενη τεχνική της βιοανάδρασης γίνεται με την χρήση ενός συστήματος τριών ενδοορθικών μπαλονιών προκειμένου να εκπαιδευθεί ο ασθενής να ασκήσει μία ισχυρή σύσπαση του έξω σφιγκτήρα αφού δοθεί το ερέθισμα της διάτασης του πρωκτού. Με την συγκεκριμένη μέθοδο, η σύσπαση του έξω σφιγκτήρα αντισταθμίζει την χαλάρωση του έσω σφικτήρα εξαιτίας της διάτασης του πρωκτού. Πρόκειται ουσιαστικά για την εφαρμογή των αρχών που περιέγραψαν για πρώτη φορά οι Engel et al., (1979). Οι Bartlett et al., (2011) δημοσίευσαν μία μελέτη σε σχετικά με την αποτελεσματικότητα της μεθόδου της βιοανάδρασης με τη χρήση ενδοορθικού μπαλονιού στην αντιμετώπιση της ακράτειας των κοπράνων σε 74 ασθενείς (19 άνδρες και 55 γυναίκες με μέσο όρο ηλικίας τα 62.1 έτη) οι οποίοι ακολούθησαν για χρονικό διάστημα 4 εβδομάδων ένα συστηματικό πρόγραμμα βιοανάδρασης το οποίο συμπεριελάμβανε και την χρήση ενδοορθικού μπαλονιού. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι υπήρξε στατιστικά σημαντική βελτίωση τόσο της κλινικής εικόνας της ακράτειας κοπράνων, όσο και της ποιότητας ζωής των ασθενών. Επιπλέον, το 97% των ασθενών ανέφεραν ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα βιοανάδρασης ήταν ιδιαίτερα επωφελές και ότι θα το συνιστούσαν σε γνωστούς τους που αντιμετώπιζαν το ίδιο πρόβλημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι δύο έτη μετά, τα οφέλη του συγκεκριμένης μεθόδου εξακολουθούσαν να είναι παρόντα. Το συμπέρασμα των συγγραφέων ήταν ότι το πρόγραμμα βιοανάδρασης στο οποίο συμπεριλαμβάνεται και η μέθοδος του ενδοορθικού μπαλονιού θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της συστηματικής θεραπείας ασθενών με ακράτεια κοπράνων. 

Συμερασματικά, με την μέθοδο της βιοανάδρασης παρέχονται σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την ικανότητα, την ένταση και την ποιότητα της σύσπασης και της χαλάρωσης των μυών του πυελικού εδάφους ενώ ταυτόχρονα δίδεται ανατροφοδότηση στον ασθενή σχετικά με τον συντονισμό της διάτασης του πρωκτού και της σύσπασης του σφιγκτήρα του. Οι ασθενείς με τις περισσότερες πιθανότητες να ωφεληθούν από την συγκεκριμένη μέθοδο είναι αυτοί που έχουν ισχυρό κίνητρο, άθικτες τις γνωστικές δεξιότητές τους και ικανοποιητική λειτουργικότητα και νεύρωση των σφιγκτήρων. Από την άλλη πλευρά, ασθενείς με νευρολογικά ελλείμματα (σακχαρώδης διαβήτης, δισχιδής ράχη, πολλαπλή σκλήρυνση), έχουν λιγότερες πιθανότητες να διαπιστώσουν βελτίωση στην κλινική τους εικόνα. 

Η Φυσικοθεραπεία Πυελικού εδάφους μπορεί να πραγματοποιηθεί ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενή είτε κατ΄οίκον έιτε στην Κλινική Laser Surgery όπου λειτουργεί εξειδικευμένο τμήμα φυσικοθεραπείας πυελικού εδάφους. Στο πρότυπο τμήμα φυσικοθεραπείας εφαρμόζονται όλες οι σύγχρονες φυσικοθεραπευτικές τεχνικές όπως, η ηλεκτροθεραπεία, η βιοανάδραση (biofeedback), η εξωσωματική μαγνητική διέγερση, ο υπέρηχος πραγματικού χρόνου, τα κρουστικά κύματα και οι ασκήσεις Kegel. Η Κλινική Laser Surgery βρίσκεται στην Αθήνα και είναι εύκολα προσβάσιμη με όλα τα μέσα.