Πυελικό έδαφος

Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους αποτελεί ένα εξειδικευμένο επιστημονικό πεδίο της φυσικοθεραπείας. Το πυελικό έδαφος αποτελείται από μυς, ιστούς  και συνδέσμους που εντοπίζονται στην περιοχή της λεκάνης.

Το πυελικό έδαφος αποτελεί μια μυοσκελετική δομή του κορμού, που σχηματίζεται από συνδέσμους, περιτονίες και μια ομάδα σημαντικών γραμμωτών μυών. Οι μύες  αυτοί ονομάζονται μύες του πυελικού εδάφους  και διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στην υποστήριξη των πυελικών οργάνων (ουροδόχου κύστης, εντέρου, μήτρας), στην εύρυθμη λειτουργία της ουροδόχου κύστης και του εντέρου αλλά και στην διατήρηση της εγκράτειας τους καθώς και στην σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης και της λεκάνης. Τέλος, συμβάλλουν σε σημαντικό ποσοστό στην εύρυθμη σεξουαλική λειτουργία του ατόμου.

Κύριο μέλημα της φυσικοθεραπείας του πυελικού εδάφους αποτελεί η άμεση και αποτελεσματική αποκατάσταση όλων των δυσλειτουργιών που εντοπίζονται στην περιοχή της πυέλου.

Τι περιλαμβάνει η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους;

• Λεπτομεριακή λήψη ιστορικού και ενδελεχής φυσική εξέταση: Πρόκειται για δυο καθοριστικά βήματα στα οποία ο εξειδικευμένος φυσικοθεραπευτής του πυελικού εδάφους οφείλει να πραγματοποιεί με ιδιαίτερη βαρύτητα καθώς αποτελούν παράγοντες οι οποίοι διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στον σχεδιασμό του πλάνου αποκατάστασης και κατά συνέπεια στην έκβαση της θεραπείας. Πιο συγκεκριμένα, έπειτα από την αναλυτική λήψη του ιατρικού ιστορικού (γνωστοποίηση συννοσηροτήτων, φαρμακευτικής αγωγής κτλπ.), ο εξειδικευμένος φυσικοθεραπευτής θα πραγματοποιήσει ενδελεχή και σχολαστική αξιολόγηση της μυϊκής δύναμης, της ευλυγισίας και του συντονισμού των μυών του πυελικού εδάφους. Προκειμένου να επιτευχθεί η βέλτιστη δυνατή αξιολόγηση της λειτουργίας του πυελικού εδάφους χρησιμοποιούνται οι μέθοδοι της βιονάδρασης και του υπερήχου πραγματικού χρόνου.

• Θεραπευτικό πλάνο: Με βάση την ενδελεχή αξιολόγηση που έχει προηγηθεί, ο εξειδικευμένος φυσικοθεραπευτής θα σχεδιάσει ένα εξατομικευμένο πλάνο θεραπείας ανάλογα με τις ανάγκες και τους στόχους  του κάθε ασθενή. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει τις ασκήσεις επανεκπαίδευσης των μυών του πυελικού εδάφους (ασκήσεις Kegel), την εκμάθηση διαφραγματικής αναπνοής,  την μέθοδο της βιοανάδρασης, τον ηλεκτρικό ερεθισμό,   την εξωσωματική μαγνητική διέγερση, την διέγερση κνημιαίου νεύρου, τον υπέρηχο πραγματικού χρόνου καθώς και τα κρουστικά κύματα.

• Εκπαίδευση του ασθενή: Ο εξειδικευμένος φυσικοθεραπευτής παρέχει οδηγίες, ασκήσεις και στρατηγικές με σκοπό την βελτίωση της λειτουργίας των μυών του πυελικού εδάφους. Στόχος, της εκπαίδευσης αποτελεί η διασφάλιση των αποτελεσμάτων μακρυπρόθεσμα.

Πότε εφαρμόζεται η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους;

• Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους χρησιμοποιείται συχνά για την αντιμετώπιση μιας σειράς καταστάσεων, όπως η ακράτεια  κοπράνων και η ακράτεια ούρων, η πρόπτωση των  πυελικών οργάνων, το πυελικό άλγος καθώς και σε ποικίλες  σεξουαλικές δυσλειτουργίες.

• Εγκυμοσύνη και περίοδος μετά τον τοκετό: Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους σύμφωνα με πολλές μελέτες φαίνεται  να είναι ιδιαίτερα ευεργετική κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης  καθώς συμβάλλει άμεσα στην μείωση του πόνου που εντοπίζεται  στην πλάτη και στην οσφύ καθώς  και στην προετοιμασία για τον τοκετό. Τέλος, η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους συμβάλει άμεσα στην  πρόληψη της ακράτειας ούρων  σε πολλές γυναίκες.

• Προεγχειρητική και μετεγχειρητική φυσικοθεραπεία: Η φυσιοθεραπεία του πυελικού εδάφους συνιστάται σύμφωνα με πολλές μελέτες να πραγματοποιείται τόσο πριν όσο και μετά από χειρουργικές επεμβάσεις στην περιοχή της πυέλου. Οι συνήθεις επεμβάσεις που πραγματοποιούνται στην πύελο αποτελούν η χειρουργική επέμβαση προστάτη ή ποικίλες γυναικολογικές χειρουργικές επεμβάσεις. Τέλος, σκοπός της φυσικοθεραπείας του πυελικού εδάφους είναι η βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων και η άμεση ανάρρωση.

• Απευθύνεται και στα δύο φύλα: Παρά το γεγονός πως οι γυναίκες φαίνεται να παρουσιάζουν πολλές δυσλειτουργίες στην περιοχή της πυέλου , οι άνδρες μπορούν επίσης να εμφανίσουν δυσλειτουργίες  στην περιοχή της πυέλου και έτσι να  επωφεληθούν από τη φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους για  ποικίλες καταστάσεις όπως ο χρόνιος πόνος στην περιοχή της πυέλου  και η αποκατάσταση μετά από χειρουργική επέμβαση προστάτη.

Τι είναι η ακράτεια;

Με τον όρο ακράτεια εννοούμε μια κοινή ιατρική πάθηση η οποία χαρακτηρίζεται από αδυναμία εγκράτειας του περιεχομένου της κύστης (ακράτεια ούρων) και του εντερικού περιεχομένου (ακράτεια κοπράνων). Πρόκειται, για δυο καταστάσεις οι οποίες μπορούν να επηράσουν άτομα όλων των ηλικιών ενώ  ο επιπολασμός τους  σύμφωνα με πολλές  έρευνες φαίνεται να αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας  και φαίνεται να επιφέρουν σημαντικές επιπτώσεις τόσο στην ψυχική ευεξία του ατόμου όσο και στις κοινωνική του υπόσταση.

Ποιοι τύποι ακράτειας ούρων υπάρχουν;

• Ακράτεια από προσπάθεια (stress incontinence): Εμφανίζεται κυρίως σε γυναίκες άνω των 30 ετών σε ποσοστό 25-45% και χαρακτηρίζεται από απώλεια ούρων κατά την διάρκεια εκτέλεσης δραστηριοτήτων αύξησης της ενδοκοιλιακής πίεσης και κατά συνέπεια αύξησης της πίεσης της κύστης όπως βήχας, φτέρνισμα, γέλιο ή άρση βαρέων αντικειμένων. Συχνά οφείλεται σε διαταραχές του σφιγκτήρα της ουρήθρας ή και αδυναμία των μυών του πυελικού εδάφους.

• Επιτακτική ακράτεια: ο συγκεκριμένος τύπος ακράτειας  παρουσιάζεται στο 9% των γυναικών ηλικίας 40-44 ετών, στο 31% των γυναικών άνω των 75 ετών καθώς και στο 42%  των ανδρών άνω των 75 ετών και διακρίνεται από μια ξαφνική και συχνά έντονη επιθυμία για ούρηση, που συχνά οδηγεί  τα άτομα σε ακούσια διαρροή ούρων πριν προλάβουν να φτάσουν στην τουαλέτα. Συχνά οφείλεται σε υπερδραστηριότητα του εξωστήρα μυ της κύστης εξαιτίας ερεθισμού της ουροδόχου κύστης είτε απώλειας του ανασταλτικού νευρολογικού ελέγχου των συσπάσεων της.

• Μικτή ακράτεια: Εμφανίζεται στο 20-30% των ασθενών με χρόνια ακράτεια ούρων και πρόκειται για ένα είδος ακράτειας όπου παροσιάζεται ένας συνδιασμός παθοφυσιολογικών μηχανισμών της επιτακτικής και της ακράτειας από προσπάθεια.

• Ακράτεια υπερχείλισης:  Παρουσιάζεται στο 5% των ασθενών με χρόνια ακράτεια ούρων και ουσιαστικά σε αυτόν τον τύπο ακράτειας παρατηρείται απώλεια ούρων εξαιτίας της υπερδιάτασης της ουροδόχου κύστης εξαιτίας της μειωμένης συσταλτικότητας του εξωστήρα μυ είτε από αποφραξη της εξόδου της.

• Λειτουργική ακράτεια:  Σε αυτήν την μορφή ακράτειας παρατηρείται διαφόρου βαθμού  διαρροής των ούρων από την κύστη που οφείλεται σε περιβαλλοντικούς ή φυσικούς φραγμούς στην χρήση της τουαλέτας από τον ασθενή.

Τα αίτια που μπορούν να οδηγήσουν στην ακράτεια φαίνεται να είναι πολλαπλά. Παράγοντες  όπως η μυϊκή αδυναμία, οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, η νευρική βλάβη,  ποικίλες φαρμακευτικές αγωγές καθώς και υποκείμενες ιατρικές παθήσεις (όπως ο διαβήτης, τα αυτοάνοσα νοσήματα κτλπ.), φαίνεται να διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη της ακράτειας. Σε κάθε περίπτωση με σκοπό τα βέλτιστα δυνατά οφέλη προς τον ασθενή το πλάνο αποκατάστασης θα πρέπει να είναι εξατομικευμένο με βάση τις αιτίες, τις ανάγκες και τους στόχους κάθε ασθενή.

Στο πρότυπο τμήμα φυσικοθεραπείας Pelvic Floor Center εφαρμόζονται όλες οι σύγχρονες φυσικοθεραπευτικές τεχνικές όπως, η διαδερμική διέγερση του κνημιαίου νεύρου, η ηλεκτρική διέγερση, η βιοανάδραση (biofeedback), η εξωσωματική μαγνητική διέγερση, ο υπέρηχος πραγματικού χρόνου, τα κρουστικά κύματα και οι ασκήσεις Kegel. Η Κλινική Pelvic Floor Center βρίσκεται στην Αθήνα και είναι εύκολα προσβάσιμη με όλα τα μέσα.