Φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους: Ο εξειδικευμένος κλάδος της φυσικοθεραπείας

Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους αποτελεί έναν εξειδικευμένο  και επιστημονικά τεκμηριωμένο κλάδο της φυσικοθεραπείας, που στοχεύει στην βελτίωση της λειτουργίας των μυών και των δομών της πυέλου. Οι μυϊκές δυσλειτουργίες στην περιοχή αυτή συνδέονται με ποικίλα προβλήματα, όπως η ακράτεια ούρων, η ακράτεια κοπράνων, η πρόπτωση των πυελικών οργάνων, ο χρόνιος πυελικός πόνος καθώς και πολλές σεξουαλικές δυσλειτουργίες. 

Τι είναι το πυελικό έδαφος;

Το πυελικό έδαφος αποτελεί μια πολύπλοκη μυοσκελετική και συνδεσμική δομή, η οποία στηρίζει τα πυελικά όργανα, συμβάλλει στη διατήρηση της εγκράτειας, ρυθμίζει την ενδοκοιλιακή πίεση και συμμετέχει σε ποικίλες σεξουαλικές λειτουργίες. Στην συγκεκριμένη περιοχή παρουσιάζονται πολλές δυσλειτουργίες, συχνότερα σε γυναίκες μετά τον τοκετό ή την εμμηνόπαυση, σε άνδρες μετά από προστατεκτομή καθώς και  σε ηλικιωμένους ασθενείς. Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους έχει αναγνωριστεί ως μία από τις πλέον αποτελεσματικές και μη επεμβατικές μεθόδους αντιμετώπισης αυτών των καταστάσεων, αποτελώντας συνήθως την πρώτη γραμμή θεραπείας πριν από τη φαρμακευτική ή χειρουργική παρέμβαση.

 Ανατομία και λειτουργία του πυελικού εδάφους.

Το πυελικό έδαφος αποτελείται από τρεις κύριους μυϊκούς σχηματισμούς: τον ανελκτήρα του πρωκτού (levator ani), τον κοκκυγικό μυ και τους μυς του περινέου. Οι δομές αυτές συνεργάζονται με το διάφραγμα, τους κοιλιακούς και τους οσφυϊκούς μυς, για τη διατήρηση της σταθερότητας του κορμού και την υποστήριξη των ουρογεννητικών και γαστρεντερικών λειτουργιών.

Η νεύρωση προέρχεται ,κυρίως, από το αιδοιϊκό νεύρο (nervus pudendus), ενώ η αιμάτωση διασφαλίζεται μέσω των εσωτερικών λαγονίων αρτηριών. Η καλή λειτουργία των μυών αυτών είναι απαραίτητη για την εγκράτεια, την εύρυθμη σεξουαλική λειτουργία, καθώς και τη σωστή στάση του σώματος.

 Ενδείξεις φυσικοθεραπείας του πυελικού εδάφους.

Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους ενδείκνυται σε ευρύ φάσμα καταστάσεων, όπως:

• Ακράτεια ούρων και ακράτεια κοπράνων: Ενίσχυση των μυών και μείωση των συμπτωμάτων.
• Πρόπτωση των πυελικών οργάνων: Ενίσχυση των μυών με στόχο την υποστήριξη των οργάνων και την μείωση των συμπτωμάτων.
• Χρόνιος πυελικός πόνος: Μείωση του μυϊκού σπασμού και βελτίωση της αιματικής ροής.
• Σεξουαλικές δυσλειτουργίες: Βελτίωση της αισθητικότητας, της αιμάτωσης και του νευρομυϊκού ελέγχου.
• Αποκατάσταση μετά τον τοκετό ή χειρουργική επέμβαση: Πρόληψη ή αντιμετώπιση των επιπλοκών και των λειτουργικών διαταραχών.

Συχνότερες τεχνικές και μέθοδοι φυσικοθεραπευτικής παρέμβασης.

• Ασκήσεις ενδυνάμωσης (ασκήσεις Kegel).

Οι ασκήσεις επανεκπαίδευσης του πυελικού εδάφους στοχεύουν στη βελτίωση της μυϊκής ισχύος, της αντοχής και του νευρομυϊκού ελέγχου. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές ,σύμφωνα με πολλές μελέτες, σε περιπτώσεις ακράτειας ούρων, ακράτειας κοπράνων αλλά και πρόπτωσης των πυελικών οργάνων.

• Βιοανάδραση (Biofeedback).

Η τεχνική αυτή χρησιμοποιεί ειδικούς αισθητήρες, παρέχοντας άμεσα πληροφορίες σχετικά με τη μυϊκή δραστηριότητα των μυών του πυελικού εδάφους, βοηθώντας τον ασθενή να αναγνωρίσει και να ελέγξει τη λειτουργία των συγκεκριμένων μυών.

• Ηλεκτρική διέγερση.

Η χρήση ηλεκτρικών ερεθισμάτων συμβάλλει στην ενεργοποίηση των αδύναμων μυών ή στη μείωση του σπασμού, ιδιαίτερα σε ασθενείς που δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν εκούσιες συσπάσεις.

• Εξωσωματική μαγνητική διέγερση.

Η χρήση του μαγνητικού πεδίου συμβάλλει στην ενεργοποίηση των αδύναμων μυών ή στη μείωση του σπασμού. Πρόκειται για μια καινοτόμα μέθοδο αποκατάστασης, στην οποία ο ασθενής πραγματοποιεί την θεραπεία του χωρίς να χρειάζεται να αφαιρέσει την ενδυμασία του.

• Χειροθεραπεία και μυοπεριτονιακή απελευθέρωση.

Η εφαρμογή ειδικών τεχνικών χειροθεραπείας στοχεύει στη μείωση της μυϊκής τάσης, στη βελτίωση της αιματικής κυκλοφορίας και στην αποκατάσταση της φυσιολογικής κινητικότητας των ιστών.

• Εκπαίδευση στάσης σώματος και αναπνοής.

Η σωστή συνεργασία του πυελικού εδάφους με το διάφραγμα και τους κοιλιακούς μυς είναι καθοριστική. Η εκπαίδευση στη σωστή στάση και αναπνοή βελτιώνει την ενδοκοιλιακή πίεση και μειώνει τα συμπτώματα.

 Κλινική αποτελεσματικότητα και ερευνητικά δεδομένα.

Μετα-αναλύσεις και τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες αποδεικνύουν,  ότι οι ασκήσεις επανεκπαίδευσης του πυελικού εδάφους μειώνουν σημαντικά την ακράτεια ούρων σε ποσοστό έως και 70% των ασθενών. Η βιοανάδραση και η ηλεκτρική διέγερση επιδεικνύουν, επίσης, υψηλά ποσοστά επιτυχίας, ιδίως όταν εφαρμόζονται συμπληρωματικά. Επιπλέον, η συνδυαστική προσέγγιση φυσικοθεραπείας και εκπαίδευσης ασθενούς, έχει συσχετιστεί με μακροπρόθεσμη διατήρηση των αποτελεσμάτων.

Συμπερασματικά,

Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους αποτελεί θεμελιώδη πυλώνα στην πρόληψη και στην αποκατάσταση των λειτουργικών διαταραχών της πυελικής περιοχής. Ως μη επεμβατική, ασφαλής και αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή, συμβάλλει ουσιαστικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Η ενσωμάτωσή της στην κλινική πράξη απαιτεί διεπιστημονική συνεργασία, συνεχή εκπαίδευση των θεραπευτών και εξατομίκευση των πρωτοκόλλων παρέμβασης.

Η Φυσικοθεραπεία Πυελικού εδάφους μπορεί να πραγματοποιηθεί ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενή είτε κατ΄οίκον είτε στην Κλινική Pelvic Floor Center. Στο πρότυπο τμήμα φυσικοθεραπείας εφαρμόζονται όλες οι σύγχρονες φυσικοθεραπευτικές τεχνικές όπως, η ηλεκτροθεραπεία, η βιοανάδραση (biofeedback), η εξωσωματική μαγνητική διέγερση, ο υπέρηχος πραγματικού χρόνου, τα κρουστικά κύματα και οι ασκήσεις Kegel. Η Κλινική Pelvic Floor Center βρίσκεται στην Αθήνα και είναι εύκολα προσβάσιμη με όλα τα μέσα.