Ενδομητρίωση: Φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους

Η ενδομητρίωση αναπτύσσεται συχνά σε νέες γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Πρόκειται για μια καλοήθη πάθηση στην οποία αναπτύσσεται ενδομητρικός ιστός εκτός της μήτρας, στο ενδομήτριο και στο βλεννογόνο χιτώνα της μήτρας. Μάλιστα, οδηγεί στην πλειονότητα των περιπτώσεων σε χρόνιο πυελικό πόνο, επώδυνη σεξουαλική επαφή και άλλα εξουθενωτικά συμπτώματα.

Καθώς η νόσος εξελίσσεται, οι μύες του πυελικού εδάφους γίνονται όλο και περισσότερο υπερτονικοί και δύσκαμπτοι επιδεινώνοντας τον πόνο και την ενόχληση. Ακόμα, μια  επίπτωση που προκαλεί η ενδομητρίωση είναι ο σχηματισμός ουλώδους ιστού και συμφύσεων εντός της  κοιλιακής και πυελικής κοιλότητας, δυσχεραίνοντας με αυτό τον τρόπο την αιματική κυκλοφορία στην περιοχή, επιτείνοντας έτσι ακόμα περισσότερο τα συμπτώματα που επιφέρει η συγκεκριμένη δυσλειτουργία. Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους σύμφωνα με πολλές έχει έρευνες έχει αναδειχθεί ως μια αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή για τη διαχείριση του πόνου και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής σε γυναίκες  με ενδομητρίωση.

Η δυσλειτουργία στην περιοχή του πυελικού εδάφους είναι συχνή σε γυναίκες με ενδομητρίωση, με τους μύες να γίνονται υπερδραστήριοι και δύσκαμπτοι ως απάντηση στον χρόνιο πόνο. Η δυσλειτουργία αυτή μπορεί να οδηγήσει σε επιπλέον πόνο, επείγουσα ανάγκη για ούρηση, επώδυνη σεξουαλική επαφή (δυσπαρεύνια)  καθώς και δυσκολία στις κινήσεις του εντέρου (δυσκοιλιότητα).

Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους στοχεύει στην αποκατάσταση της μυϊκής λειτουργίας, στην μείωση της μυϊκής έντασης και στην βελτίωση του συντονισμού. Οι εξειδικευμένες και εξατομικευμένες τεχνικές βοηθούν στην χαλάρωση των υπερβολικά σφικτών μυών, στην ενίσχυση των αδύναμων περιοχών και κατά συνέπεια στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.

 Οι βασικότερες τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους για την αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης είναι:

• Reverse Kegels: Πρόκειται για μια ζωτικής σημασίας τεχνική στην θεραπεία του πυελικού εδάφους για γυναίκες με ενδομητρίωση, ιδιαίτερα όταν έχουν εντοπιστεί υπερδραστήριοι μύες του πυελικού εδάφους. Ενώ τα παραδοσιακά Kegels περιλαμβάνουν την σύσπαση των μυών του πυελικού εδάφους για να τους ενισχύσουν, τα αντίστροφα Kegel επικεντρώνονται στην χαλάρωση και στην επιμήκυνση αυτών των μυών. Τα αντίστροφα Kegel επιτρέπουν στους μύες να μειώσουν την ταση, παρέχοντας άμεση ανακούφιση από τον πόνο. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η ορθή εκτέλεση των αντίστροφων Kegels, απαραίτητη κρίνεται η εκπαίδευση και ο εντοπισμός μόνο των συγκεκριμένων μυών του πυελικού εδάφους. Μείζονος σημασίας σε αυτή την προσπάθεια  κρίνεται η συμβολή του εξειδικευμένου στην αποκατάσταση δυσλειτουργιών του πυελικού εδάφους φυσικοθεραπευτή καθώς και της μεθόδου της βιοανάδρασης όπου βοηθά τις γυναίκες να συνειδητοποιήσουν και να αποκτήσουν αυτοέλεγχο σε βιολογικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στο σώμα τους και πριν δεν ήταν συνειδήτες.

• Διαφραγματική αναπνοή: Πρόκειται για μια θεμελιώδη τεχνική για την χαλάρωση των υπερτονικών μυών του πυελικού εδάφους. Η διαφραγματική αναπνοή βοηθά στην μείωση των επιπέδων του στρες ενώ ταυτόχρονα προάγει την χαλάρωση των μυών του πυελικού εδάφους. Σε γυναίκες με ενδομητρίωση, η διαφραγματική αναπνοή συμβάλλει στην μείωση της μυϊκής τάσης, προάγοντας μια φυσική απόκριση χαλάρωσης στους πυελικούς μύες. Όταν πραγματοποιείται τακτικά, βοηθά στην διαχείριση των έξαρσης του πόνου και στην μείωση της συνολικής δυσφορίας.

• Διατάσεις του πυελικού εδάφους: Οι διατάσεις των μυών του πυελικού εδάφους συμβάλλουν στην μείωση της τάσης και στην ανακούφιση από τον πόνο που σχετίζεται με την ενδομητρίωση. Οι στοχευμένες διατάσεις βοηθούν στην επιμήκυνση των μυών που μπορεί να έχουν βραχυνθεί και να έχουν γίνει δύσκαμπτοι εξαιτίας της χρόνιας φλεγμονής και του πόνου. Οι  διατάσεις που συστήνονται συνήθως  είναι η στάση του παιδιού (baby pose), η στάση του χαρούμενου παιδιού (happy baby pose) καθώς και τα βαθιά καθίσματα (deep squats). Όλες οι διατάσεις πρέπει να προσαρμόζονται με βάση την κλινική αξιολόγηση και τις εξατομικευμένες ανάγκες του κάθε ασθενή.

• Βιοανάδραση: Η βιοανάδραση είναι μια τεχνική που χρησιμοποιείται στην φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους με σκοπό να βοηθήσει τους ασθενείς να κατανοήσουν πώς λειτουργούν οι μύες του πυελικού εδάφους τους. Η θεραπεία περιλαμβάνει την χρήση ειδικών αισθητήρων για τη μέτρηση της μυϊκής δραστηριότητας και την παροχή ανατροφοδότησης (οπτικής και ακουστικής) σε πραγματικό χρόνο. Οι ασθενείς έτσι μπορούν να δουν πόσο καλά χαλαρώνουν ή συσπούν τους πυελικούς μύες τους, επιτρέποντάς τους να προσαρμόσουν τις προσπάθειές τους και να μάθουν πώς να ελέγχουν το πυελικό τους έδαφος πιο αποτελεσματικά. Σε γυναίκες με ενδομητρίωση, η βιοανάδραση βοηθά στην αντιμετώπιση των υπερδραστηρίων μυών. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για άτομα που δυσκολεύονται να κατανοήσουν ή να ελέγξουν τις κινήσεις του πυελικού εδάφους τους.

• Ηλεκτρική διέγερση: Πρόκειται για μια τεχνική που χρησιμοποιείται για την θεραπεία ποικίλων  δυσλειτουργιών του πυελικού εδάφους σε γυναίκες με ενδομητρίωση. Στόχος είναι η μείωση των σπασμών και η χαλάρωση του μυϊκού τόνου. Η ηλεκτρική διέγερση συμβάλλει στην μείωση των υπερδραστήριων μυών, στην μείωση του χρόνιου πυελικού πόνου και στην βελτίωση του συντονισμού των μυών. Τέλος η ηλεκτρική διέγερση μπορεί να εφαρμοστεί τόσο εξωτερικά όσο και  εσωτερικά με την χρήση ειδικών ηλεκτροδίων, ανάλογα με τη θέση και την σοβαρότητα της δυσλειτουργίας του πυελικού εδάφους.

• Εξωσωματική μαγνητική διέγερση: Πρόκειται για μια μη επεμβατική θεραπεία που χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά πεδία για την χαλάρωση των μυών του πυελικού εδάφους. Είναι μα τεχνική παρόμοια με την ηλεκτρική διέγερση, αλλά αντί να χρησιμοποιεί ηλεκτρόδια, βασίζεται σε μαγνητικούς παλμούς για την ενεργοποίηση των μυών των μυών του πυελικού εδάφους και την βελτίωση της αιματικής κυκλοφορίας στην περιοχή της πυέλου. Η μαγνητική διέγερση έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον πόνο και την υπερδραστηριότητα στο πυελικό έδαφος. Τέλος, μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς να χρειαστεί ο ασθενής να αφαιρέσει τα ρούχα του.

• Θεραπεία με υπερήχους σε πραγματικό χρόνο: Η θεραπεία με υπερήχους σε πραγματικό χρόνο επιτρέπει στους εξειδικευμένους φυσικοθεραπευτές και στους ασθενείς να αξιολογήσουν οπτικά τη λειτουργία των μυών του πυελικού εδάφους σε πραγματικό χρόνο. Κατά τη διάρκεια αυτής της θεραπείας, ένα μηχάνημα υπερήχων παρέχει ζωντανές εικόνες του πυελικού εδάφους, επιτρέποντας στον θεραπευτή και τον ασθενή να δουν πώς συστέλλονται και χαλαρώνουν οι συγκεκριμένοι μύες. Για τις γυναίκες με ενδομητρίωση, η απόκτηση επίγνωσης της μυϊκής λειτουργίας   είναι ιδιαίτερα χρήσιμη . Παρατηρώντας τους μύες σε πραγματικό χρόνο, οι γυναίκες μπορούν να μάθουν καλύτερα πώς να ελέγχουν και να συντονίζουν τις κινήσεις του πυελικού εδάφους τους. Η θεραπεία με υπερήχους σε πραγματικό χρόνο βοηθά επίσης τον θεραπευτή να προσαρμόσει το θεραπευτικό πλάνο ανάλογα με τις εξατομικευμένες ανάγκες του ασθενούς, οδηγώντας έτσι στο βέλτιστο αποτέλεσμα.

Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της μη χειρουργικής θεραπείας για τον πυελικό πόνο και την δυσλειτουργία που σχετίζεται με την ενδομητρίωση. Τεχνικές όπως οι αντίστροφες Kegels, η διαφραγματική αναπνοή, οι στοχευμένες διατάσεις, η βιοανάδραση, η ηλεκτρική διέγερση, η εξωσωματική μαγνητική διέγερση και η θεραπεία με υπερήχους σε πραγματικό χρόνο προσφέρουν μια πολύπλευρη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της δυσλειτουργίας του πυελικού εδάφους. Ανακουφίζοντας την ταση των μυών, βελτιώνοντας τον έλεγχο των μυών και μειώνοντας τον πόνο, η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους δίνει τη δυνατότητα στις γυναίκες με ενδομητρίωση να ελέγχουν τα συμπτώματά τους και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους.

Στο πρότυπο τμήμα φυσικοθεραπείας Pelvic Floor Center εφαρμόζονται όλες οι σύγχρονες φυσικοθεραπευτικές τεχνικές όπως, η διαδερμική διέγερση του κνημιαίου νεύρου, η ηλεκτρική διέγερση, η βιοανάδραση (biofeedback), η εξωσωματική μαγνητική διέγερση, ο υπέρηχος πραγματικού χρόνου, τα κρουστικά κύματα και οι ασκήσεις Kegel. Η Κλινική Pelvic Floor Center βρίσκεται στην Αθήνα και είναι εύκολα προσβάσιμη με όλα τα μέσα.