Διάταση του ορθού κοιλιακού μυός: φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους

Η διάσταση του ορθού κοιλιακού μυός αποτελεί μία κοινή κατάσταση, ιδιαίτερα στις γυναίκες μετά τον τοκετό αλλά και σε άνδρες ή γυναίκες με ιδιαίτερα αυξημένη ενδοκοιλιακή πίεση, λόγω ποικίλων παραγόντων όπως η παχυσαρκία, η χρόνια καταπόνηση και οι ακατάλληλες τεχνικές ανύψωσης.   Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για μια πάθηση που χαρακτηρίζεται από την απομάκρυνση των δύο ημιμορίων του ορθού κοιλιακού μυός, λόγω εξασθένησης της λευκής γραμμής (linea alba), τον συνδετικό ιστό δηλαδή που τους ενώνει. Η φυσικοθεραπεία διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην αποκατάσταση της διάστασης του ορθού κοιλιακού καθώς μέσω των ειδικών τεχνικών και μέσων που διαθέτει στοχεύει στην αποκατάσταση της σταθερότητας του κορμού αλλά και ολόκληρης της λειτουργικότητας και της δύναμης του σώματος.

Κλινική διάγνωση της διάτασης του ορθού κοιλιακού.

Η διάγνωση της διάτασης του ορθού κοιλιακού πραγματοποιείται κυρίως μέσω της φυσικής εξέτασης από εξειδικευμένο επαγγελματία υγείας, όπως από φυσικοθεραπευτή ή ιατρό, σε συνδυασμό με την χρήση απεικονιστικών μεθόδων, όπου κρίνεται απαραίτητη. Ειδικότερα, η  διαδικασία  της κλινικής διάγνωσης περιλαμβάνει την αξιολόγηση της απόστασης μεταξύ των δύο πλευρών του ορθού κοιλιακού μυός καθώς και της λειτουργικότητας του κοιλιακού τοιχώματος.

Τα βήματα της κλινικής εξέτασης.

Αρχικά πραγματοποιείται μια λεπτομερειακή λήψη ιατρικού ιστορικού, στο οποίο περιλαμβάνονται ερωτήσεις σχετικά με την πρόσφατη εγκυμοσύνη και τον τοκετό καθώς και τα συμπτώματα όπως ο κοιλιακός πόνος, το αίσθημα αδυναμίας καθώς και τυχών διογκώσεις κατά την εκτέλεση κινήσεων. Τέλος, χρησιμοποιούνται ερωτήσεις που αφορούν την διερεύνηση  παραγόντων  που αυξάνουν την ενδοκοιλιακή πίεση, όπως ο χρόνιος βήχας, η άρση αντικειμένων με μεγάλο βάρος καθώς και η παχυσαρκία. Έπειτα πραγματοποιείται οπτική παρατήρηση και πιο συγκεκριμένα, ζητείται από τον ασθενή να ξαπλώσει σε ύπτια θέση με τα πόδια λυγισμένα. Έπειτα, παρατηρείται η εμφάνιση προεξοχής στη μέση γραμμή κατά την ανύψωση της κεφαλής ή των ώμων. Στην συνέχεια διενεργείται  ψηλάφηση όπου ο εξεταστής τοποθετεί τα δάχτυλά του κάθετα στη μέση γραμμή της κοιλιάς και συνήθως, άνω του ομφαλού (1-2 εκ. πάνω από τον ομφαλό), στο ύψος του ομφαλού καθώς και κάτω του ομφαλού (1-2 εκ. κάτω από τον ομφαλό). Έπειτα, ο ασθενής καλείται να ανασηκώσει ελαφρώς το κεφάλι ή τους ώμους, ώστε να ενεργοποιηθεί το κοιλιακό του τοίχωμα.

Στην περίπτωση που το κενό, σύμφωνα με έρευνες σε γυναίκες ηλικίας 45- 50 ετών, είναι μεγαλύτερό των 10 mm πάνω από τον ομφαλό, 27mm στο επίπεδο του ομφαλού και 9mm κάτω από τον ομφαλό τότε θεωρείται ότι υπάρχει διάσταση του ορθού κοιλιακού και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση, με την φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους να αποτελεί ένα σημαντικό και απαραίτητο εργαλείο θεραπείας.

Εν συνεχεία, ακολουθεί αξιολόγηση της ελαστικότητας και της τάσης της λευκής γραμμής μέσω ψηλάφησης. Η αδυναμία ή υπερβολική ευκαμψία υποδεικνύει μειωμένη ικανότητα στήριξης του κοιλιακού τοιχώματος.

Διαγνωστικά εργαλεία εύρεσης της διάτασης του ορθού κοιλιακού.

1. Υπερηχογράφημα: Πρόκειται για μια απεικονιστική μέθοδος που παρέχει την δυνατότητα της ακριβής μέτρησης της διάτασης του ορθού κοιλιακού, ενώ παρέχει πληροφορίες για την ποιότητα της λευκής γραμμής και την λειτουργία των κοιλιακών μυών.

2. Δυναμόμετρο ή μέθοδος της  βιοανάδρασης: Χρησιμοποιούνται για την αντικειμενική μέτρηση της δύναμης των μυών του κοιλιακού τοιχώματος  και του πυελικού εδάφους.

3. Μαγνητική Τομογραφία (MRI): Σπάνια χρησιμοποιείται, αλλά προσφέρει ακριβέστερη εικόνα του κοιλιακού τοιχώματος και των σχετικών δομών.

Ακόμα, σημαντική κρίνεται και η διαφορική διάγνωση καθώς πρέπει να αποκλειστούν άλλες παθήσεις που μπορεί να μιμούνται τη διάσταση, όπως:

• Κήλη στην περιοχή της κοιλιάς.
• Ουλές από προηγούμενες επεμβάσεις.
• Δυσλειτουργίες του πυελικού εδάφους.

Η κλινική διάγνωση της διάτασης του ορθού κοιλιακού στηρίζεται στη φυσική εξέταση και την αξιολόγηση του κοιλιακού τοιχώματος. Η χρήση απεικονιστικών μεθόδων, όπως το υπερηχογράφημα, είναι απαραίτητη σε περιπτώσεις που απαιτείται λεπτομερής ανάλυση ή επιβεβαίωση. Η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική για την αποτελεσματική παρέμβαση και την σωστή έκβαση της θεραπείας.

Αίτια διάτασης του ορθού κοιλιακού.

Η διάταση του ορθού κοιλιακού  οφείλεται σε αυξημένη πίεση ή εξασθένιση της λευκής γραμμής, του συνδετικού ιστού δηλαδή που ενώνει τα δύο ημιμόρια του ορθού κοιλιακού μυός. Κύρια αίτια περιλαμβάνουν την εγκυμοσύνη, όπου οι ορμονικές αλλαγές, η αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης και  η μεγέθυνσης της μήτρας  διατείνουν και πιέζουν το κοιλιακό τοίχωμα  (όλες οι γυναίκες έχουν ένα διαχωρισμό των ορθών κοιλιακών συνήθως μετά τον τοκετό όπου συνήθως μετά από 8 εβδομάδες μετά τη γέννα πρέπει να κλείσει ενώ σε αντίθετη περίπτωση γίνεται λόγος για διάσταση του ορθού κοιλιακού και πρέπει άμεσα η γυναίκα να επισκεφτεί τον φυσικοθεραπευτή της ), το βάρος του μωρού, τις πολλαπλές εγκυμοσύνες,  την παχυσαρκία καθώς και την κακή τεχνική σε άρση βαρών ή ασκήσεις που προκαλούν τραυματισμούς κατά μήκος της λευκής γραμμής. Επιπλέον, χρόνιες παθήσεις όπως ο βήχας, η δυσκοιλιότητα ή ο εμετός, καθώς και παράγοντες όπως η ηλικία, η κληρονομικότητα και οι προηγούμενες χειρουργικές επεμβάσεις στην κοιλιακή χώρα, συμβάλλουν στην ανάπτυξη της διάστασης.

Έχει συμπτώματα η διάσταση ορθού κοιλιακού?

Ναι, η διάσταση του ορθού κοιλιακού μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι ασυμπτωματική. Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Ορατή ή αισθητή διάσταση: Εμφανή προεξοχή στην μέση γραμμή της κοιλιάς, ειδικά κατά την διάρκεια άσκησης ή την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης (π.χ., βήχας ή ανύψωση βάρους).
• Αδυναμία κορμού: Δυσκολία στη σταθεροποίηση του σώματος κατά την άσκηση ή ακόμα και σε καθημερινές δραστηριότητες.
• Πόνος ή δυσφορία: Εντοπισμένος στην κοιλιά, την μέση ή την πύελο, λόγω της μειωμένης στήριξης από το κοιλιακό τοίχωμα.
• Δυσλειτουργία  στην περιοχή του πυελικού εδάφους: Συχνά συνυπάρχει με ακράτεια ή ακόμη και πυελική πρόπτωση.
• Δυσκολία στην αναπνοή ή την κίνηση: Λόγω της μειωμένης συμμετοχής του διαφράγματος και των κοιλιακών μυών στη σταθεροποίηση του κορμού.
• Κακή στάση σώματος: Προκαλείται από τη μειωμένη στήριξη του κορμού και μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση καθώς και να επιφέρει πόνο στην μέση και στα ισχία.

Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να συνυπάρχουν κήλες (π.χ., ομφαλοκήλη), οι οποίες απαιτούν ειδική διαχείριση. Η παρουσία συμπτωμάτων ποικίλλει ανάλογα με τη σοβαρότητα της διάστασης και την ικανότητα του σώματος να αντισταθμίσει τη μειωμένη σταθερότητα που υπάρχει.

Τι περιλαμβάνει η πρόληψη της διάτασης του ορθού κοιλιακου?

Η πρόληψη της διάστασης του ορθού κοιλιακού περιλαμβάνει ποικίλες στρατηγικές που μειώνουν την ενδοκοιλιακή πίεση και ενισχύουν την δύναμη και την λειτουργικότητα του κοιλιακού τοιχώματος. Πιο συγκεκριμένα:

1. Κατά τη Διάρκεια της Εγκυμοσύνης.

• Σωστή σωματική άσκηση: Ήπιες ασκήσεις πρέπει να πραγματοποιούνται με σκοπό την  ενίσχυση του κορμού, όπως ασκήσεις ενεργοποίησης του εγκάρσιου κοιλιακού μυός, υπό την καθοδήγηση ενός εξειδικευμένου φυσικοεραπευτή.
• Αποφυγή υπερβολικής πίεσης:  Ασκήσεις που αυξάνουν σημαντικά την ενδοκοιλιακή πίεση θα πρέπει να αποφεύγονται, όπως έντονες κάμψεις των κοιλιακών μυών και η  άρση βαρών.
• Υποστήριξη της κοιλιάς: Σκόπιμη κρίνεται η χρήση ειδικών ζωνών εγκυμοσύνης για την μείωση της πίεσης στην λευκή γραμμή, εάν κρίνεται απαραίτητο.
• Σωστή τεχική αναπνοής: Απαραίτητη κρίνεται η εκμάθηση της εκτέλεσης της διαφραγματικής αναπνοής, που κατανέμει ομοιόμορφα την ενδοκοιλιακή πίεση.

2. Μετά τον Τοκετό.

• Σταδιακή επιστροφή στην δραστηριότητα: Ήπια επανεκκίνηση της άσκησης, αρχίζοντας με βασικές ασκήσεις ενίσχυσης του κορμού.
•  Φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους: Προγράμματα αποκατάστασης που στοχεύουν στην ανάκτηση της λειτουργίας του κοιλιακού τοιχώματος και του πυελικού εδάφους.
• Αποφυγή βαριών δραστηριοτήτων: Η αποφυγή ανύψωσης αντικειμένων με μεγάλο βάρος ή έντονων ασκήσεων που αυξάνουν την πίεση στην κοιλιά κατά τους πρώτους μήνες μετά τον τοκετό κρίνεται απαραίτητη.

3. Γενικές συμβουλές.

• Σωστή τεχνική ανύψωσης: Χρήση της δύναμης των ποδιών και όχι της μέσης ή των κοιλιακών για την ανύψωση βαριών αντικειμένων.
• Ειδικές  θέσεις:  Ορθή αλλαγή θέσεων από τη μια θέση στην άλλη (π.χ., η τοποθέτηση στην πλάγια θέση και μετά στην όρθια θέση μειώνει την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης)
• Σταθεροποίηση του κορμού: Ενίσχυση των βασικών μυών του κορμού, όπως ο εγκάρσιος κοιλιακός και οι μύες του πυελικού εδάφους, μέσω κατάλληλων ασκήσεων.
• Έλεγχος του σωματικού βάρους: Η διατήρηση υγιούς βάρους μειώνει τη συνεχή πίεση στο κοιλιακό τοίχωμα.
• Διαχείριση χρόνιων καταστάσεων: Αντιμετώπιση χρόνιων παθήσεων όπως ο βήχας, η δυσκοιλιότητα ή η παχυσαρκία, που αυξάνουν την ενδοκοιλιακή πίεση.

Η πρόληψη της διάστασης του ορθού κοιλιακού είναι ιδιαίτερα σημαντική για άτομα που βρίσκονται σε ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως έγκυες γυναίκες ή άτομα με επαναλαμβανόμενη άρση βαρών. Ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα ενδυνάμωσης και διαχείρισης της ενδοκοιλιακής  πίεσης μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό.

Η φυσικοθεραπευτική αντιμετώπιση της διάστασης του ορθού κοιλιακού.

Η θεραπευτική παρέμβαση βασίζεται πάντα σε μια εξατομικευμένη προσέγγιση που περιλαμβάνει τις ακόλουθες αρχές:

1. Εκπαίδευση στάσης και κινητικού ελέγχου: Η σωστή ευθυγράμμιση της πυέλου και της σπονδυλικής στήλης μειώνει την ενδοκοιλιακή πίεση. Η αποφυγή επιβαρυντικών κινήσεων, όπως οι πλήρεις κοιλιακοί (sit-ups), προστατεύει τη λευκή γραμμή από περαιτέρω διάταση.

2. Ενεργοποίηση του εγκάρσιου κοιλιακού μυός: Οι ασκήσεις για την ενεργοποίηση αυτού του μυός σταθεροποιούν το κοιλιακό τοίχωμα και βελτιώνουν τη λειτουργία της λευκής γραμμής.

3. Ασκήσεις αναπνοής: Η διαφραγματική αναπνοή μειώνει την ενδοκοιλιακή πίεση και προάγει την ενίσχυση του εγκάρσιου κοιλιακού μυός. Συχνά, συνδυάζεται με την ενεργοποίηση των μυών του πυελικού εδάφους.

4. Σταδιακή ενδυνάμωση: Οι ασκήσεις ξεκινούν από απλές θέσεις, όπως ύπτια θέση με στήριξη, και προοδευτικά γίνονται πιο δυναμικές. Ασκήσεις με το βάρος του σώματος, μπάλες ή λάστιχα παρέχουν ασφαλή ενίσχυση.

5. Εργονομία και λειτουργική προσαρμογή: Διδάσκεται η σωστή τεχνική άρσης βαρών και άλλων καθημερινών δραστηριοτήτων που αυξάνουν την ενδοκοιλιακή πίεση.

Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους.

Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους περιλαμβάνει συγκεκριμένες τεχνικές και μεθόδους με σκοπό την βελτίωση της λειτουργίας και της αντοχής της περιοχής. Οι πιο συνηθισμένες τεχνικές είναι:

1. Ασκήσεις Kegel: Που στοχεύουν στην ενίσχυση των μυών του πυελικού εδάφους μέσω προοδευτικής σύσπασης και χαλάρωσης. Συνδυάζονται με την ενεργοποίηση του εγκάρσιου κοιλιακού  με σκοπό την  μέγιστη σταθεροποίηση.

2. Βιοανάδραση (Biofeedback): Χρήση ειδικoύ εξοπλισμού με σκοπό η ασθενής να κατανοήσει και να βελτιώσει τη σύσπαση των μυών του πυελικού εδάφους.

3. Εκπαίδευση διαχείρισης της ενδοκοιλιακής πίεσης: Αποφυγή ανάπτυξης υπερβολικής πίεσης που θα επιβαρύνει το πυελικό έδαφος και ταυτόχρονη εφαρμογή τεχνικών αναπνοής και υποστήριξης.

4.Επανεκπαίδευση της ενεργοποίησης των κοιλιακών μυων και των μυων του πυελικού εδάφους, με την χρήση ειδικού εξοπλισμού και εξατομικευμένου ασκησιολογίου.

Προηγμένες θεραπευτικές τεχνικές.

Σε ειδικές περιπτώσεις, μπορεί να εφαρμοστούν:

• Taping (Kinesio Taping): Υποστηρίζει τη λευκή γραμμή και μειώνει τη διάταση.
• Μυοπεριτονιακή θεραπεία: Βελτιώνει την ευλυγισία και μειώνει την τάση στους γύρω ιστούς.
• Ηλεκτροθεραπεία: Διεγείρει τους μυς με σκοπό την ενίσχυση της ενεργοποίησής τους.

Συμπερασματικά,

Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους είναι καθοριστική στην αντιμετώπιση της διάστασης του ορθού κοιλιακού και των σχετιζόμενων δυσλειτουργιών του πυελικού εδάφους. Με εξειδικευμένες ασκήσεις και τεχνικές, προάγει τη λειτουργική αποκατάσταση και την βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Η έγκαιρη παρέμβαση και η εξατομικευμένη θεραπεία μπορούν να αποτρέψουν τη χρόνια εξέλιξη της διάστασης, ενισχύοντας την σταθερότητα του κορμού και την μυϊκή ισορροπία.

Στο πρότυπο τμήμα φυσικοθεραπείας Pelvic Floor Center εφαρμόζονται όλες οι σύγχρονες φυσικοθεραπευτικές τεχνικές όπως, η βιοανάδραση (biofeedback), η εξωσωματική μαγνητική διέγερση, ηλεκτρική διέγερση, η διαδερμική διέγερση του κνημιαίου νεύρου, ο υπέρηχος πραγματικού χρόνου, τα κρουστικά κύματα, η διαθερμία ραδιοσυχνοτήτων και οι ασκήσεις Kegel. Η Κλινική Pelvic Floor Center βρίσκεται στην Αθήνα και είναι εύκολα προσβάσιμη με όλα τα μέσα.